HISTORIA LIGI OBRONY KRAJU

RODOWÓD  LIGI OBRONY KRAJU  -  część 1

 

96 LAT POLSKIEGO BIAŁEGO KRZYŻA I TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ ŻOŁNIERZA POLSKIEGO

 

28 listopada 2014 r. minie już 96 rocznica powstania Polskiego Białego Krzyża
i Towarzystwa Przyjaciół Żoł­nierza Polskiego - organizacji, które dały w 1944 roku początek powstania ogólnopolskiego stowarzyszenia pod nazwą Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza, następnie w 1950 r. Ligi Przyja­ciół Żołnierza, a w 1962 r. Ligi Obrony Kraju.

O wolną i niepodległą Polskę, o wyzwolenie naszego kraju spod zaborów walczył nie tylko Żołnierz Polski, w tej walce uczestniczyło prawie całe społeczeństwo udzielając pomocy walczącym, internowanym, więzionym, rannym, potrze­bującym pomocy materialnej. Organizowano się w różne związki i stowarzyszenia na rzecz doraźnych celów, ale też myślano o przyszłości, o budowaniu zrębów społeczeństwa demokratycznego i o sposobach wspierania Wojska Polskiego w czasie pokoju.

 

Jednym z istotnych problemów społecznych tamtego okresu było zorganizowanie powra­cającym z frontu polskim żołnierzom warunków do zamieszkania i pracy, zaś dla ich rodzin pomocy i wsparcia. Poczucie solidarności i wdzięczności bohaterom walk o niepodległość inspirowała środowisko przede wszystkim lubelskich społeczników do podejmowania różnorodnych działań. 28 listopada 1918 roku na terenie Lublina powołano Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza Pol­skiego, którego zadaniem była pomoc byłym legionistom w odnalezieniu się w nowej, powo­jennej rzeczywistości.

W 1919 roku Towarzystwo dołączyło do powstałego z inicjatywy Ignacego
i Heleny Paderewskich Polskiego Białego Krzyża, który jako związek społecznych organizacji i komitetów wyznaczał cele oraz koordynował działania pomocowe na rzecz Wojska Polskiego na terenie całego kraju.

Liga Obrony Kraju, jako prawna spadkobierczyni idei, celów i zadań realizowanych przez wspomniane organizacje, od szeregu dziesięcioleci stara się, na miarę potrzeb i możliwości, kontynuować tradycje rozpoczęte przez poprzedników i stale pielęgnuje pamięć o chwale polskiego oręża.

 

Fragmenty wypowiedzi p. Jerzego Gryzy na temat powsta­nia i działalności Polskiego Białego Krzyża :

„Polski Biały Krzyż - właśnie pod tą nazwą 2 lutego 1918 roku, podczas zebrania Komitetów Obywatelskich w Nowym Jorku, na wniosek Ignacego Paderewskiego powołano Komitet Orga­nizacyjny, na czele którego stanęła żona naszego wielkiego pianisty, Helena Paderewska.

Celem działalności PBK miało być - niesienie pomocy oraz sprawowanie opieki nad żołnie­rzami służącymi w Armii Polskiej gen. i. Hallera we Francji oraz polskimi jeńcami wojennymi z armii niemieckiej i austro-węgierskiej.

Prężna działalność organizacji skutecznie wychodziła naprzeciw bieżącym potrzebom. Pomoc odnosiła się zarówno do żołnierzy przebywających w obozach, jak
i na polu walki, czyli polegała na opiekowaniu się rannymi i rozdawaniu darów przesyłanych przez rodziny i znajo­mych. Oprócz niesienia pomocy sanitarnej członkinie PBK zajmowały się również rozdzielaniem listów i paczek przesyłanych z USA dla polskich żołnie­rzy. Działania PBK miały również na celu szerzenie oświaty oraz propagowa­nie polskiego dorobku kul­turalnego (walka z analfa­betyzmem, propagowanie i rozpowszechnianie czytel­nictwa książek, czasopism, prasy).

          W Polsce, już w stycz­niu 1919 roku, wolontariu­sze PBK zaczęli samorzutnie organizować pierwsze koła i nieformalne struktury. Dzia­łalność PBK uzyskała wspar­cie rządu i resortu spraw wojskowych. PBK podjął się roli koordynatora tych sto­warzyszeń
i organizacji, które posiadały zbieżny cel działania, i które uznały koordynującą rolę PBK. Formuła Polskiego Białego Krzyża była następująca: Jest to Liga, czyli „związek związków" jednoczących wszystkie instytu­cje i organizacje społeczne niosące pomoc polskim żołnierzom, wdowom i sierotom po nich.

PBK organizował szpitale polowe, punkty sanitarne, żywieniowe - gospody, kantyny, noc­legownie, świetlice odpoczynkowe dla przemieszczających się żołnierzy.

W latach 1924, 1929 i 1936 następowały kolejne zmiany zapisów statutowych PBK dosto­sowujące działalność białokrzyską do aktualnych potrzeb wojska: „celem Stowarzyszenia jest opieka nad ofiarami wojny, pomoc w pracy kulturalno-oświatowej dla żołnierza podczas pokoju oraz pomoc materialna żołnierzowi podczas wojny". PBK organizuje:

-  nauczanie wśród żołnierzy,

-  organizuje i prowadzi czytelnie i biblioteki żołnierskie,

-  zakłada i prowadzi Domy Żołnierza, świetlice, gospody itp.,

-  dokształca pracowników oświatowych dla potrzeb wojska,

-  organizuje wycieczki turystyczno-krajoznawcze dla wojska i ich rodzin,

-  za pomocą wydawnictw, żywego słowa i pieśni szerzy propagandę wśród społeczeń­stwa na rzecz wojska i oświaty w wojsku,

-  organizuje pomoc materialną dla żołnierzy (upominki świąteczne).

W okresie prac organizacyjnych przed wybuchem II wojny światowej PBK powołał do życia Koła Przyjaciół Oddziałów Obrony Kraju oraz Koła Przyjaciół Obrony Narodowej.

Polski Biały Krzyż wniósł ogromny wkład w pomoc sanitarną, opiekuńczą
i oświatowo--wychowawczą dla Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej i miał nieoceniony wpływ na oblicze Żołnierza Polskiego w społeczeństwie polskim.

     Rada Ministrów rozpo­rządzeniem z dnia 28 listo­pada 1946 roku rozwiązała stowarzyszenie Polski Biały Krzyż, a jego mienie prze­kazano TPŻ.

 

Fragmenty wypowiedzi p. Stanisława Dąbrowskiego o historii powstania TPŻP:

„Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza Polskiego” powstało w Lublinie 28 listopada 1918 roku. We wrześniu 1918 roku spośród działaczy WNL, Ligi Kobiet i Towarzystwa Opieki nad Rodzinami Legionistów, a także spośród działaczy Komitetu Opieki nad Legionistami - Inwalidami, Komitetu Opieki nad Superarbitrowanymi Legionistami, Komitetu Opieki nad Internowanymi w Szczypiornie, na Węgrzech i w Bolechowie, powołano komitet organizacyjny Towarzystwa, a mianowicie Towarzystwa Opieki nad Żołnierzem Pol­skim. Nazwa Towarzystwa już 28 listopada 1918 roku została zmieniona i brzmiała: Towarzy­stwo Przyjaciół Żołnierza Polskiego.

Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza jako organizacja ogólnopolska powstało w lipcu 1944 roku na mocy decyzji Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego gen. broni Michała Roli-Żymierskiego z wniosku siedleckiego Koła TPŻP. Generał podpisał projekt statutu TPŻP z drobną poprawką, a mianowicie skreślając z nazwy stowarzyszenia słowo: „Polskiego".

Na I Krajowej Konferencji Towarzystw i Kół Przyjaciół Żołnierza, która odbyła się
30 lipca 1945 roku w Warszawie przyjęto zgodnie z decyzją Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego gen. broni Michała Roli-Żymierskiego wspólną dla organizacji TPŻP
i TPŻ nazwę „Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza".

Organizacje, które poprzedzały dzisiejszą Ligę Obrony Kraju i daty ich powstania:

-   Polski Biały Krzyż - rok 1918,

-   Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza Polskiego -rok 1918,

-   Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza - rok 1944,

-   Liga Przyjaciół Żołnierza - rok 1950,

-   i Liga Obrony Kraju - rok 1962.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

RODOWÓD I 70 LAT DZIAŁALNOŚCI LIGI OBRONY KRAJU W SŁUŻBIE

 RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (Opracował: Jan Wilner) – CZĘŚĆ 2

 

W roku 2014 - roku jubileuszu 70 - lecia Ligi Obrony Kraju jest szczególna okazja, aby na zebraniach ogniw lokowskich z udziałem ich sympatyków i przyjaciół oraz na uroczystych spotkaniach zasłużonych działaczy LOK przypomnieć rodowód i bogatą historię społecznej działalności naszej patriotyczno - obronnej Organizacji. Jest to również doskonała okazja do przypomnienia wielu zasług tego patriotycznego ruchu społecznego, upowszechniającego znajomość historii naszego oręża, bohaterstwa uczestników walk obronnych i wyzwoleńczych Narodu Polskiego.

Organizacja nasza zrodziła się 70 lat temu w 1944 roku, w trudnym wojennym okresie na pierwszym skrawku ziemi polskiej, wyzwolonej spod okupacji niemieckiej, z głębokiej wdzięczności i szacunku społeczeństwa do Wojska Polskiego. Stała się w ciągu tych lat ogólnopolskim, patriotycznym stowarzyszeniem skupiającym w swych szeregach obywateli, głównie młodzież i rezerwistów Wojska Polskiego, dążących do umocnienia obronności Rzeczypospolitej Polskiej oraz gotowych do jej obrony, kultywując tradycje narodowe i tradycje oręża polskiego. Liga Obrony Kraju jest wierną kontynuatorką i spadkobierczynią tradycji swych poprzedniczek -Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza i Ligi Przyjaciół Żołnierza.

 

TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ ŻOŁNIERZA 21 VIII1944R.-21 VII 1950 R.

 

Geneza pierwszej poprzedniczki naszej Organizacji jest ściśle związana z wydarzeniami, które w lipcu i sierpniu 1944 r. rozgrywały się nas wschodnich obszarach ziem polskich, wyzwolonych spod okupacji niemieckiej przez Armię Radziecką i walczącą wraz z nią I Armię Wojska Polskiego.

To wówczas w powiecie siedleckim zrodził się i rozwinął ruch społeczny będący zalążkiem późniejszego Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza. Były to luźno tworzone Komitety Opieki nad Rannymi i Chorymi Żołnierzami, niosące pomoc żołnierzom leżącym w szpitalach wojskowych oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Żołnierza, zbierające dary i upominki dla żołnierzy walczących na froncie lub zgrupowanych w obozach szkoleniowych. Z inicjatywy kapitana rezerwy Ignacego Płażewskiego pojawiła się w Siedlcach koncepcja powołania organizacji społecznej, która ujęłaby w formy organizacyjne żywiołowy, masowy ruch niesienia pomocy żołnierzom - wyzwolicielom, przez społeczeństwo polskie.

Powołany w Siedlcach komitet organizacyjny opracował projekt statutu i program działania przyszłej organizacji. Jednocześnie komitet ten zredagował pismo do Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego, informujące o powstaniu Siedleckiego Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza. Z pismem tym oraz z projektem statutu TPŻ udała się w dniu 15 sierpnia 1944 r. do Lublina delegacja w składzie: Ignacy Płażewski i Aniela Wiśniewska. W dniu 21 sierpnia 1944r. Naczelny Dowódca Wojska Polskiego zatwierdził statutu organizacji pod nazwą „Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza". Ta data jest historycznym początkiem naszej poprzedniczki o tej samej nazwie - „Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza".

W dniu 5 listopada 1944 roku został powołany w Lublinie Tymczasowy Zarząd Główny TPŻ. Funkcję prezesa objął Stefan Matuszewski. Członkowie TPŻ w ramach organizowanej „Gwiazdki żołnierskiej" w grudniu 1944 r. zebrali i przekazali żołnierzom na froncie i w szpitalach tysiące paczek świątecznych. Najwięcej bo około 70 tysięcy pochodziło z województwa lubelskiego.

W kształtowaniu żołnierskich nastrojów ważną rolę odgrywały wówczas proste, serdeczne listy do żołnierzy, pisane przez dzieci i młodzież. Wyrażano w nich wdzięczność, solidarność i zachętę do dalszej walki z wrogiem, który za Wisłą jeszcze ciemiężył Polaków. Na przykład uczennica jednej z lubelskich szkół w liście wysłanym wraz z paczką do żołnierza walczącego na froncie napisała:

„... Gdzie byś nie był DROGI ŻOŁNIERZU, czy w bojach krwawych, czy w długich pochodach nużących, czy też stoisz na posterunku o karabin wsparty lub czuwasz na rubieży ziemi ojczystej - zawsze bije do Ciebie miłością ogromną serce Twojego rodaka. Służysz swojej Ojczyźnie, swemu narodowi i naród o Tobie pamięta..."

W tych, jakże pięknych słowach listu lubelskiej uczennicy oddane są uczucia miłości i szacunku, jakim darzyła ludność wyzwalanych terenów na wschodnich krańcach Polski swych wyzwolicieli - żołnierzy WP. Jest w tym liście młodziutkiej członkini TPŻ wyrażona idea, która przyświecała narodzinom naszej poprzedniczki -Towarzystwu Przyjaciół Żołnierza, a która miała na celu niesienie pomocy żołnierzom, wspieranie ich frontowego trudu, krzewienia szacunku i uznania społeczeństwa polskiego do żołnierskiego czynu w krwawej walce o wolna i niepodległą Ojczyznę. Pisanie listów do żołnierzy, walczących z wrogiem na froncie lub leczących rany w lazaretach i szpitalach polowych, było jedną z masowych form wyrażania wdzięczności i miłości społeczeństwa do żołnierzy WP. Różna była treść tych listów ale wspólna im była żarliwość z jaką autorzy listów zwracali się do żołnierzy.

W jednym z listów młody mieszkaniec wsi Słotwin na Lubelszczyźnie, 12 -letni Jasiu Nowaczek, napisał do rannego żołnierza przebywającego w szpitalu polowym:

„... Kochany Żołnierzu! Jestem z Ciebie dumny, że dzielnie biłeś wroga. Życzę Ci rychłego powrotu do zdrowia. I żebyś jeszcze bił Niemca za mamusię i tatusia zamordowanych w Majdanku...".

 

Tak wspominał po latach sierżant rezerwy Marian Łyczek, wtedy leczący rany frontowe w szpitalu:

„... Kiedy przeczytałem ten list - nie mogłem ukryć łez. Postanowiłem, że muszę przetrwać, wylizać rany i walczyć dalej, aby nie zawieść tego młodego chłopca -sierotę. Forsowałem potem Odrę i doszedłem do Berlina. Po wojnie odwiedziłem tego chłopca, dorosłego już mężczyznę, aby Go ucałować i serdecznie podziękować za słowa otuchy, tak potrzebne w trudnych chwilach we frontowych zmaganiach z wrogiem...".

Wiosną 1945 r., po wyzwoleniu województw środkowej Polski, w wielu miastach zaczęły  powstawać pierwsze ogniwa TPŻ. Ten pionierski etap organizowania TPŻ w Wielkopolsce zapisał się odwagą i ogromnym poświęceniem wielu społecznych działaczy Towarzystwa, wśród których dominowali weterani Powstania Wielkopolskiego 1918/19, żołnierze Wojska Polskiego z września 1939 r., a także pracownicy służby zdrowia, którzy udzielali pomocy rannym i chorym żołnierzom polskim. Pierwsze Koło TPŻ w Poznaniu zostało zarejestrowane już 8 marca 1945 r. Jego grupę założycielską stanowiły pielęgniarki ze szpitala. Na czele tej grupy stała pani Elżbieta Karońska - zasłużona działaczka poznańskiego TPŻ i później LPŻ i LOK. W Krotoszynie 23 marca 1945 r. powstał Zarząd Grodzki TPŻ, którego założycielką i pierwszym prezesem 12 osobowego Zarządu była Pani Wanda Grabska. W skład Zarządu wchodziło wówczas 10 kobiet. W tworzeniu ogniw TPŻ w miastach dominowały kobiety, zwłaszcza pielęgniarki i pracownicy służby zdrowia.

Latem 1946 r. odbył się I Walny Zjazd TPŻ , a w listopadzie organizacja uznana została za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1946 r. o uznaniu „Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza" za stowarzyszenie wyższej użyteczności, Dz. U. Nr 2 poz. 6). W styczniu następnego roku obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów otrzymała statut, co stanowiło prawne podstawy jej działalności (Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 1947 r. w sprawie ogłoszenia stowarzyszenia wyższej użyteczności „Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza").

Wejście w skład państwa polskiego Ziem Zachodnich i Północnych postawiło przed Towarzystwem Przyjaciół Żołnierza nowe, trudne problemy, wymagające szybkiego rozwiązania. Demobilizacja setek tysięcy żołnierzy, repatriacja i reemigracja milionów rodaków z zagranicy, akcje osadnicze na tych ziemiach wymagały zapewnienia transportu, żywności, a przede wszystkim warsztatów pracy i mieszkań dla milionów ludzi. TPŻ starało się udzielać pomocy administracji państwowej i wspierać ubogi skarb państwa. Wspólnie z Powiatowymi Urzędami Repatriacyjnymi i Komisjami Osadnictwa Wojskowego, prowadziło masową akcję pomocy żołnierzom zwalnianym ze służby wojskowej i repatriantom, tworząc w większych miastach i na węzłach kolejowych „Gospody żołnierskie" i dworcowe punkty odżywcze na stacjach PKP, w których zdemobilizowani żołnierze, repatrianci i osadnicy wojskowi otrzymywali bezpłatne noclegi, wyżywienie oraz prowiant na dalszą podróż.

Po 1947 roku Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza zaczęło stopniowo odchodzić od zadań opiekuńczo - charytatywnych, podejmując coraz szerzej prace kulturalno -oświatowe z żołnierzami. Były to między innymi zakupy dla jednostek wojskowych, biblioteczek i sprzętu świetlicowego oraz udzielanie pomocy w organizowaniu kursów czytania i pisania dla żołnierzy analfabetów.

Począwszy od 1948 r., po uzyskaniu zgody Ministerstwa Oświaty i Wychowania, zaczęły powstawać szkolne koła TPŻ, do których coraz licznie wstępowała młodzież. W kolejnych latach TPŻ zwiększało zakres podejmowanych, coraz trudniejszych, zadań związanych z pogłębianiem więzi społeczeństwa z Wojskiem Polskim, przestawiając się na pokojowe szkolenie. Szczególne znaczenie nadano pracy wychowawczej i kulturalno - oświatowej oraz szkoleniowej wśród młodzieży, zwłaszcza poborowej.

 

 

LIGA PRZYJACIÓŁ ŻOŁNIERZA 21 VII 1950 R. -12 XI 1962 R.

W dniu 21 lipca 1950 r. obradujące w Warszawie zjazdy trzech organizacji: Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza, Towarzystwa Przyjaciół ORMO i Polskiego Związku Krótkofalowców podjęły uchwały o zjednoczeniu się w jednej organizacji -Lidze Przyjaciół Żołnierza.

Początek lat pięćdziesiątych wysunął na czoło przed LPŻ zadania związane z patriotycznym wychowaniem młodzieży i przygotowywaniem jej do służby wojskowej, z upowszechnianiem postępowych tradycji narodu i oręża polskiego oraz uświadamianiem ludności w zakresie ochrony przed bronią masowego rażenia. Zadania te, tak oto zostały określone w rezolucji Krajowego Zjazdu LPŻ:

„Dla podniesienia potencjału obronności naszego kraju Liga będzie krzewić sprawność fizyczną, zapoznawać jak najszerszy ogół społeczeństwa z wiedzą wojskową i wojskowo - techniczną, ogarniając swym zasięgiem zwłaszcza młodzież, popularyzować Wojsko Polskie i jego bojowe tradycje".

Kolejnym etapem procesu integracyjnego było, w dniu 10 maja 1953 r. na Krajowej Konferencji Zjednoczeniowej, połączenie z Ligą Przyjaciół Żołnierza dwóch organizacji - Ligi Morskiej i Ligi Lotniczej. Stworzyło to znacznie dogodniejsze warunki do podejmowania nowych i bardziej złożonych zadań już wówczas związanych ze szkoleniem obronnym i politechnicznym. Prezesem Zarządu Głównego LPŻ został wtedy wybrany generał brygady Józef Turski. Z chwilą rozwiązania w 1955 roku Powszechnej Organizacji .Służba Polsce", Liga Przyjaciół Żołnierza przejęła od tej Organizacji bazę szkoleniową i sprzętową większość kadry oraz byłych junaków, którzy wstąpili do kół i klubów LPŻ. Przejęcie broni sportowej i bojowej było początkiem rozwoju strzelectwa i sportów obronnych oraz powstawania klubów ogólno-wojskowych i strzeleckich LPŻ. Liga przejęła po organizacji SP, do dalszej realizacji, również zadania w zakresie przysposobienia wojskowego i działalność sportową wśród młodzieży, głównie w strzelectwie i sportach obronnych. Wprowadzone zostały takie formy jak: letnie „Zawody Kościuszkowskie", zimowe „Zawody Walterowskie", wielobój łączności i morski, zawody pelengacyjne, tzw. „łowy na lisa" , zawody modelarskie, rajdy motocyklowe, regaty żeglarskie, spływy kajakowe, motorowe zloty gwiaździste oraz masowe zawody strzeleckie z broni kulowej i pneumatycznej.

Liga Przyjaciół Żołnierza stała się organizacją masową. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu wojska na fachowców technicznych, podjęła się szkolenia poborowych. Wielu specjalistów wyszkolonych wówczas w LPŻ, po spełnieniu obowiązku zasadniczej służby wojskowej, podejmowało pracę w jednostkach gospodarki narodowej. Byli to: kierowcy samochodowi, radiotelegrafiści, telefoniści, płetwonurkowie, itp. Szkolono również na kursach przedpoborowych, kandydatów do szkół podoficerskich służby zasadniczej.

W 1959 roku, w związku z przejęciem przez Ministerstwo Obrony Narodowej nadzoru państwowego nad LPŻ, nastąpiło ścisłe powiązanie działalności tej Organizacji z zadaniami obronnymi państwa. W miarę narastania złożonych zadań służących bezpośrednio potrzebom Sił Zbrojnych i powszechnej samoobronie, powstała konieczność skupienia przez LPŻ większej uwagi na problematyce szkolenia specjalistycznego: organizacji kursów samochodowych wszystkich kategorii, płetwonurków, modelarzy, łącznościowców i wodniaków oraz na podnoszeniu efektywności klubów specjalistycznych i ośrodków szkoleniowych.

W wyniku dokonujących się w kraju zmian po Październiku '56 pojawiły się w LPŻ procesy odśrodkowe. Pod koniec 1956 roku odłączył się od Ligi Przyjaciół Żołnierza pion lotniczy i ukonstytuował się Aeroklub PRL. Po sześciu latach współistnienia z szeregów Ligi wyodrębnił się także pion krótkofalarski, który reaktywował Polski Związek Krótkofalarski. Z Ligi Przyjaciół Żołnierza odeszło więc szkolenie i sporty lotnicze oraz częściowo krótkofalarstwo. Tendencje odśrodkowe występujące w pionie wodnym i częściowo motoryzacyjnym zostały przez aktyw Ligi opanowane, a proces rozczłonkowania Ligi został ostatecznie zahamowany.

Zapoczątkowanie dążenia do rozwijania społecznej działalności oficerów rezerwy wystąpiło na przełomie lat 1956-1957. Wtedy to oficerowie rezerwy zwolnieni z zawodowej służby wojskowej, w ramach częściowej redukcji Sił Zbrojnych, zaczęli tworzyć terenowe Koła Oficerów Rezerwy przy Wojskowych Komendach Rejonowych. Praktyka wykazała jednak, że Koła Oficerów Rezerwy mogą się rozwijać i aktywnie działać tylko w warunkach posiadania szerokiego zaplecza społecznego i sprzętowego. Dlatego w 1960 r. postanowiono, decyzją MON, włączyć istniejące koła do Ligi Przyjaciół Żołnierza, która stosownie do swej struktury organizacyjnej,  przekształciła je w Kluby oficerów Rezerwy LPŻ,  posiadające szerokie możliwości  angażowania oficerów rezerwy do społecznej  działalności obronnej.

 

LIGA OBRONY KRAJU OD 12 XI 1962 R.

 W dniu 12 listopada 1962 r. na IV Krajowym Zjeździe Ligi Przyjaciół Żołnierza podjęto uchwałę o zmianie nazwy organizacji na Ligę Obrony Kraju oraz ustalono znacznie szerszy program działania Ligi w dziedzinie patriotyczno - obronnego wychowywania społeczeństwa, szkolenia dla Sił Zbrojnych i gospodarki narodowej oraz dalszego rozwoju sportów obronnych. Zjazd wybrał nowe władze Ligi. Prezesem został generał brygady Franciszek Księżarczyk. Funkcje tę pełnił do 1968 r. kiedy to prezesem Zarządu Głównego LOK wybrano generała brygady Zbigniewa Szydłowskiego.

Przekształcenie się LPŻ w Ligę Obrony Kraju nie było tylko formalną zmianą nazwy organizacji, ale stanowiło wyraz nowego etapu realizacji głównych założeń programowych Ligi oraz nowych, stale i ciągle rozwijanych i wzbogacanych koncepcji obronnych państwa.

W praktyce oznaczało to podjęcie przez Ligę, oprócz dotychczasowych, nowych zadań w systemie obrony terytorialnej.   Ich głównym elementem stały się wyłonione i szkolone przez LOK terenowe, a później zakładowe oddziały samoobrony.

Jedną z płaszczyzn realizacji zadań wychowawczych LOK był aktywny i powszechny udział jej członków w ogólnopolskich obchodach rocznic związanych z walkami o wyzwolenie narodowe. Należały do nich:

-    Marsze patrolowe szlakami walk jednostek Wojska Polskiego oraz oddziałów partyzanckich,

-    Rajdy motorowe i piesze z elementami obronnymi do miejsc historycznych bitew, Rajdy „Szlakami Zdobywców Wału Pomorskiego",

-    masowa impreza patriotyczno - obronna o cennych walorach wychowawczych „Biało - Czerwona nad Odrą", którą zamykała wielotysięczna manifestacja w Siekierkach,

-    Młodzieżowy Teleturniej Marynistyczny pod nazwą „Polska leży nad Bałtykiem", organizowany z okazji tradycyjnych, dorocznych „Dni Morza".

Szczególne miejsce w grupie poczynań Ligi zajmowały i zajmują doroczne obchody „Tygodnia LOK" i Święta Wojska Polskiego. W zespole środków oddziaływania ważną funkcję spełniały wydawnictwa Ligi, w tym czasopisma takie jak: „Czata", „Modelarz" i „Mały Modelarz", „Plany Modelarskie" (wydawane w latach 1966-1989) oraz „Kalendarz Kieszonkowy LOK".

Dzięki rozbudowanej bazie szkoleniowej LOK coraz lepiej było realizowane zadania szkoleniowe przedpoborowych, zlecane przez Ministerstwo Obrony Narodowej: kursy kierowców samochodowych (Wojskowe Kursy Kierowców), płetwonurków i kandydatów do szkół podoficerskich zasadniczej służby wojskowej. Ważnym impulsem, mobilizującym do coraz efektywniejszej działalności, było nadanie Lidze Obrony Kraju w 1974 r. przez Radę Państwa - Orderu Sztandaru Pracy I klasy. To wysokie odznaczenie stanowiło nie tylko powód do ogromnej satysfakcji dla szerokich rzesz członkowskich organizacji lokowskiej, ale zarazem było potwierdzeniem, że zyskała ona powszechny szacunek i uznanie władz państwowych i społeczeństwa.

W 1978 r. Prezesem Zarządu Głównego LOK został wybrany generał dywizji Wacław Jagas, który swą funkcję pełnił do 1982 r.

W latach 1982 - 1988 prezesem Zarządu Głównego LOK był generał dywizji Zygmunt Huszcza.

W latach 1988 - 1991 funkcję Prezesa Zarządu Głównego LOK pełnił generał broni Tadeusz Tuczapski.

W dniu 25 maja 1991 r. na Nadzwyczajnym Zjeździe Krajowym LOK Prezesem Ligi Obrony Kraju został wybrany pułkownik Grzegorz Jarząbek, który tę funkcję pełni piątą kadencję.

          Liga Obrony Kraju przetrwała zmiany ustrojowe. Obecnie obowiązujący statut z 6 maja 2011 r. (uchwalony na XIV krajowym zjeździe delegatów LOK) określa LOK jako "ogólnopolskie, patriotyczne stowarzyszenie skupiające w swoich szeregach obywateli dążących do umacniania obronności Rzeczypospolitej Polskiej oraz gotowych do jej obrony . Stowarzyszenie kultywuje tradycje narodowe i tradycje oręża polskiego. Nawiązuje do dorobku swoich poprzedniczek - Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza i Ligi Przyjaciół Żołnierza, a także Polskiego Białego Krzyża."

          Liga Obrony Kraju współpracuje z organami administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, a w szczególności z: resortami Obrony Narodowej i Edukacji Narodowej, oraz Sportu, jednostkami wojskowymi i kuratoriami oświaty, a także organizacjami społecznymi, działającymi na rzecz wychowania patriotycznego i przygotowania obronnego społeczeństwa.

Warto przypomnieć cele działania LOK zapisane w Statucie:

LOK jest dobrowolnym i patriotycznym zrzeszeniem osób, które za cel działania stawiają sobie współuczestnictwo w:

1)             kształtowaniu i umacnianiu w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodzieży, obywatelskiej postawy wobec spraw obronności Rzeczypospolitej Polskiej,

2)             prowadzeniu działalności oświatowo-wychowawczej oraz organizowanie wypoczynku dzieci i młodzieży,

3)             wyrabianiu i utrwalaniu w społeczeństwie, szczególnie wśród młodzieży, pożądanych zainteresowań, nawyków i   umiejętności ważnych z punktu widzenia zdolności obronnej Państwa oraz przydatnych w przygotowaniu społeczeństwa do zapobiegania i ewentualnego zwalczania zagrożeń okresu pokoju,

4)             upowszechnianiu kultury fizycznej i turystyki, rozwoju dyscyplin sportu, w tym sportu wyczynowego, wchodzących w zakres zainteresowania stowarzyszenia, rozwijaniu i kontynuowaniu przez członków Stowarzyszenia uzdolnień artystycznych, literackich oraz wszelkich zainteresowań kulturą i sztuką.

5)             podejmowanie działań we współpracy z ogniwami samorządowymi (między innymi miejskimi ośrodkami pomocy społecznej, poradniami psychologicznymi) w celu zapobiegania przestępczości i patologiom społecznym wśród młodzieży.

6)             rozwijaniu współpracy z organizacjami i środowiskami osób niepełnosprawnych w celu integracji ich z pełnosprawnymi.

Obchodząc piękny Jubileusz 70 - lecia LOK z wielkim szacunkiem i uznaniem odnosimy się dzisiaj do zasłużonych i czcigodnych działaczy LOK. Wielu z nich nadal efektywnie pracuje społecznie, pełniąc zaszczytne funkcje organizacyjne. Doświadczenie tych starszych działaczy były i są w pełni wykorzystywane w działalności statutowej Ligi.

Organizacja nasza, realizując swoje zaszczytne, statutowe zadania, na przestrzeni swego 70 - letniego istnienia jednoczyła wysiłki swoich członków i sympatyków - najpierw związanych z wyzwoleniem kraju i jego odbudową ze zniszczeń wojennych, a następnie z umacnianiem jego bezpieczeństwa, wzrostu siły obronnej, rozwojem szkolenia, sportów obronnych i politechnicznych.

Należy także podkreślić, że nasze osiągnięcia nie byłyby możliwe, gdyby nie życzliwość i zrozumienie ze strony władz administracyjnych i samorządowych, wojska, policji, placówek szkolno-oświatowych i wielu przyjaciół, z którymi na co dzień łączą nas ścisłe związki. Tworzą ją ludzie czynu i dużego zaangażowania społecznego.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

HISTORIA  LOK-u W JAWORZNIE

 

            W 2014 roku Liga Obrony Kraju (LOK) obchodzi swoje 70–lecie. Historia ta zaczęła się w roku 1944 od Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza (TPŻ). U podstaw leżała wówczas idea zacieśniania serdecznej więzi całego społeczeństwa z Wojskiem Polskim.

            W 1950 r. obradujące w Warszawie zjazdy trzech organizacji m.in. Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza podjęły uchwały o zjednoczeniu się w jedną organizację -Ligę Przyjaciół Żołnierza.

            Początek lat pięćdziesiątych wysunął na czoło przed LPŻ zadania związane z patriotycznym wychowaniem młodzieży i przygotowywaniem jej do służby wojskowej, z upowszechnianiem postępowych tradycji narodu i oręża polskiego oraz uświadamianiem ludności w zakresie ochrony przed bronią masowego rażenia. Zadania te, tak oto zostały określone w rezolucji Krajowego Zjazdu LPŻ:

„Dla podniesienia potencjału obronności naszego kraju Liga będzie krzewić sprawność fizyczną, zapoznawać jak najszerszy ogół społeczeństwa z wiedzą wojskową i wojskowo - techniczną, ogarniając swym zasięgiem zwłaszcza młodzież, popularyzować Wojsko Polskie i jego bojowe tradycje".

            Początki LOK-u w Jaworznie datuje się właśnie na ten okres. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku powstały w Jaworznie  szkolne i zakładowe koła - poprzedniczki LOK-u – omawianej powyżej Ligi Przyjaciół Żołnierza. Koła te działały bardzo prężnie rozwijając wśród młodzieży poczucie patriotyzmu i odpowiedzialności za swój kraj.

            W latach 50-tych  LOK podjęła nowe zadania polegające na przeprowadzeniu szkoleń: motorowego, łączności oraz w zakresie obrony przeciwlotniczej i przeciwchemicznej. Szczególnie wtedy dużą popularność zyskało szerzenie sportu strzeleckiego. Ponadto wprowadzone zostają zawody modelarskie, wielobój łączności i morski, rajdy motocyklowe, regaty żeglarskie, spływy kajakowe, zawody strzeleckie z broni kulowej i pneumatycznej.

            W dniu 12 listopada 1962 r. na IV Krajowym Zjeździe Ligi Przyjaciół Żołnierza podjęto uchwałę o zmianie nazwy organizacji na Ligę Obrony Kraju oraz ustalono znacznie szerszy program działania Ligi w dziedzinie patriotyczno - obronnego wychowywania społeczeństwa, szkolenia dla Sił Zbrojnych i gospodarki narodowej oraz dalszego rozwoju sportów obronnych.

Szkolne i zakładowe koła LPŻ przekształciły się w szkolne i zakładowe koła LOKowskie.

            W 1975 roku w Jaworznie było 15 szkolnych kół LOK-u ( na 19 szkół w Jaworznie) i 20 zakładowych kół LOK-u. Organizacja LOK w Jaworznie liczyła sobie 7832 osoby.

            Przez prawie pięćdziesiąt lat w Jaworznie pod egidą LOK-u w różnych okresach czasu działały następujące  koła :

strzeleckie, żeglarskie, krótkofalowców, modelarskie, Ośrodek Szkolenia Zawodowego Kierowców,  Klub Mountainboardowy DRT, Czarnoprochowy Klub Strzelecki "Stare Strzelby".

            Dotychczasowi Prezesi ZM LOK w Jaworznie: Krystyna Sokół, Wacław Wójcik (2005- 2011), Czesław Kałoń ( 1985-2004 ), Łukasiewicz Henryk i inni.

            Zasłużeni członkowie LOK-u w Jaworznie: Henryk Łukasiewicz, Zbigniew Nowakowski, Elżbieta Kraczka, Grażyna Gąsecka, Franciszek Zalewski, Kazimierz Plak, Bronisław Pawłowicz, Tadeusz Grzywna, Włodzimierz Głodek, Maciej Brajer, Jerzy Szalonka, Andrzej Boratyński, Czesław Kałoń, Józef  Kot, Jarosław  Paul, Stanisław Tuszyński, Wacław Wójcik, Krystyna Sokół, Jacek Janas, Grażyna Gąsecka, Elżbieta Ryczek, Anna Sokół, Renata Szubert, Wierosława Gawryś i inni.

            ZARZĄD MIEJSKI LOK JAWORZNO organizuje dla dzieci, młodzieży i dorosłych szereg konkursów, zawodów, treningów,  turniejów. Wszystkich chętnych zapraszamy do współpracy  w ramach kół lokowskich działających w naszym mieście. Na stan obecny w Jaworznie działają następujące koła:

- Szkolne Koło przy SP nr 7 z opiekunem Bogdanem Żółtym,

- Szkolne Koło przy I LO z opiekunem Pawłem Kuzia,

- Szkolne Koło przy II LO z opiekunem Małgorzatą Kurnik,

- Szkolne Koło przy ZSO z opiekunami : Piotr  Bąba, Robert Szafrański,

- Szkolne Koło przy ZSP nr 2 z opiekunem Dobiesławem Derdą,

- Szkolne Koło przy Gimnazjum nr 5 z opiekunami: Elżbieta Ryczek, Wierosława Gawryś,

- Szkolne Koło przy Gimnazjum nr 6 z opiekunami: Beata Raś, Grzegorz Marcinkiewicz,

- Koło strzeleckie przy ZM LOK z opiekuem Józefem Kotem,

- Czarnoprochowy Klub Strzelecki "Stare Strzelby" z prezesem  Andrzejem Ociesą.

 

A.      KONKURSY CYKLICZNE organizowane  lub współorganizowane przez ZM LOK Jaworzno:

-Zawody strzeleckie z okazji wyzwolenia Jaworzna,

-Comiesięczne zawody GRAND PRIX,

-Akcja ZIMA z LOK

               Treningi i Zawody strzeleckie w ramach Ligii Strzeleckiej dla młodzieży,

-Konkurs marynistyczny - (marzec, kwiecień) dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,

-Konkurs  test  EUREKA  LOK  JA TO WIEM im.Anny Sokół  dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,

-Zawody „O srebrne muszkiety”  i  zawody „Sprawni jak żołnierze” - dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych,

-Zawody strzeleckie o Puchar Prezesa, o Puchar VicePrezesa, Skarbnika ZM LOK J-rzno,

-Zawody strzeleckie „O Puchar Prezydenta Miasta Jaworzna”,

-Akcja LATO z LOK

              Treningi  i zawody strzeleckie w ramach Ligii Strzeleckiej dla młodzieży,

-Konkursy z okazji 11 listopada

• Konkurs plastyczny dla uczniów szkół podstawowych i świetlic środowiskowych,

• Konkurs prozy i poezji patriotycznej ,

• Konkurs  piosenki żołnierskiej,

• Zawody strzeleckie z okazji 11listopada,

-Zawody strzeleckie „O tytuł  Najlepszego Strzelca Szkoły” w danym roku szkolnym:

• 2012/13-  I edycja: Gimnazjum nr 6, SP nr 7,

• 2013/14-  I edycja: ZSP nr 2, Gimnazjum nr 4, III LO,

                         II edycja: Gimnazjum nr 6, SP nr 7.

B       Inne konkursy organizowane przez ZM LOK Jaworzno:

-turniej strzelecki im. Pil. K.Pniaka 2009,

-konkursy  informatyczne 2010, 2011, 2012,

-konkurs „Polscy Nobliści”  2010,

-konkurs znajomości zasad zachowywania się na strzelnicy oraz posługiwania się bronią 2012,

-test o bezpieczeństwie na strzelnicy2012,

-konkurs test z wiedzy o LOK i historii Polski  -  dla uczniów gimnazjum 2008,

-konkurs komputerowo-plastyczny 2007,

-konkurs plastyczny „LOK w służbie pokoju” 2011,2012 ,

-zawody strzeleckie „Memoriał im.Czesława Kałonia” 2014,

-konkursy plastyczne z okazji Dnia Flagi 2013, 2014,

-mikołajkowe zawody strzeleckie 2013,

-zawody strzeleckie z okazji 70-lecia powstania LOK-u 2014.